Czasami sprawdzenie i potwierdzenie posiadania przez człowieka konkretnych cech charakteru, predyspozycji do wykonywania określonych zadań oraz tzw. "umiejętności miękkich" jest konieczne. Zwłaszcza jeśli ma on mieć powierzone szczególnie odpowiedzialne zadania, albo jeśli ich powierzenie tej konkretnej osobie wiąże się z zaangażowaniem dużej ilości czasu i pieniędzy. Warto wtedy zwrócić się ku dość wiarygodnym narzędziom, jakimi są testy psychometryczne.

Na czym polega test psychometryczny?

Testy psychometryczne badają w jaki sposób zachowuje się dana osoba, czyli np. jak reaguje na stres, czy potrafi współpracować w grupie, jakie czynniki ją motywują, jak radzi sobie pracując pod presją, czy ma skłonności do odkładania spraw na później, i jak podchodzi do zmian. Za ich pomocą sprawdzić można również czy mamy do czynienia z osobą o umyśle ścisłym, podchodzącą do rozwiązywania zadań w sposób matematyczny, czy też z typowym humanistą, który potrzebuje wszystko zbadać i opisać. W zależności od tego co badający chce sprawdzić ma do dyspozycji następujące typy testów:

•      kwestionariusze osobowości do badania umiejętności personalnych i interpersonalnych,

•      testy numeryczne sprawdzające badanego pod kątem umiejętności matematycznych,

•      testy na inteligencje weryfikujące zdolności logiczne,

•      testy zainteresowań badające czynniki motywacyjne i typy uzdolnień badanego.

Testy psychometryczne stosowane są na ogół w trakcie rekrutacji, albo jako narzędzie wspomagające decyzję o awansowaniu danego pracownika na wyższe, odpowiedzialne stanowisko.

Czy stosowanie testów psychometrycznych jest legalne?

Artykuł 22¹ Kodeksu Pracy wyraźnie definiuje, jakich informacji żądać może pracodawca od kandydata do pracy lub pracownika. Są to dane osobowe: imię i nazwisko, adres, miejsce i data urodzenia, przebieg kształcenia i pracy zawodowej. Nie uprawnia on jednak od pracodawcy do przeprowadzania jakichkolwiek testów, badających osobowość, inteligencję czy predyspozycje tychże osób. Od strony prawnej nie istnieją więc żadne okoliczności, które pozwoliłyby pracodawcy zobligować kandydatów lub pracowników do poddania się testom psychometrycznym.

Jedyną możliwością, aby w sposób legalny takie testy przeprowadzić jest uzyskanie zgody osoby testowanej na poddanie się im. Wskazane jest, aby taka zgoda zadeklarowana była na piśmie i konieczne jest, aby była ona całkowicie dobrowolna. Pracodawca powinien mieć co do tego zupełnie jasną sytuację, aby pozyskana zgoda nie budziła wątpliwości w świetle przepisów dotyczących RODO i odnośnie prawa kandydata / pracownika do poszanowania jego prywatności.

W nielicznych przypadkach prawo jasno dopuszcza przeprowadzanie badań psychometrycznych w procesie rekrutacji - np. przy naborze do policji.  Planując przeprowadzanie takich testów w innych branżach, mimo że są one ze wszech miar użyteczne i mogą przynieść wymierną korzyść organizacji, pamiętać należy o pozyskaniu od badanego jednoznacznej, dobrowolnej zgody na poddanie się testowi.

Anna Kral (Specjalista ds. ochrony danych osobowych)