PESEL, czyli jedenastocyfrowy unikalny symbol, zawierający naszą datę urodzenia, a oprócz niej numer porządkowy, oznaczenie naszej płci i numer kontrolny, jest najprostszą i jednoznaczną formą identyfikacji osoby, która go posiada. W przypadku dziecka urodzonego w Polsce jest on nadawany automatycznie, w pozostałych przypadkach – na wniosek osoby, która go nie posiada i ma prawo do jego uzyskania. Jest on niezbędny w przypadku wielu formalności i procedur. Dlatego posługując się nim, powinieneś zachować szczególną ostrożność i nie ujawniać go osobom postronnym, które mogłyby wykorzystać go dla osiągnięcia własnych korzyści, niestety ze szkodą dla siebie. 

W jaki sposób zabezpieczyć można własny nr PESEL?

Zastrzeżenie nr PESEL jest formą ochrony obywatela przed kradzieżą tożsamości i wykorzystaniem danych w celu uzyskania różnego rodzaju korzyści. 

Możliwość zastrzeżenia PESELU, czyli znacznego ograniczenia jego użycia przez osoby niepowołane, pojawiła się 17.11.2023. Zastrzeżenie mogło odbyć się stacjonarnie, za pośrednictwem urzędu gminy, poczty lub banku, oraz elektronicznie, przez stronę www – obywatel.gov.pl. 

W styczniu 2024 pojawiła się możliwość zastrzeżenia numeru PESEL w aplikacji mObywatel. Operacja ta ogranicza się do jednego kliknięcia. 

Ale prawdziwą korzyść z tej możliwości możemy czerpać  od 1 czerwca 2024, ponieważ od tego dnia wszystkie instytucje bankowe i finansowe, operatorzy telefonii komórkowej i notariusze mają obowiązek sprawdzenia, czy numer PESEL, na którym zawierana jest umowa, został zastrzeżony. Jeśli tak – powinni oni przerwać operację do czasu wyjaśnienia sprawy. W przypadku, kiedy tego nie zrobią – obywatel, którego tożsamość skradziono, nie będzie ponosił kosztów wynikających z umowy. 

Zastrzeżenie numeru PESEL można odwołać w każdej chwili ze skutkiem natychmiastowym.

Do czego potrzebny jest PESEL?

Sytuacją, kiedy konieczne jest użycie numeru PESEL, jest korzystanie z opieki medycznej, aby można było zweryfikować nasze prawo do korzystania z opieki zdrowotnej, wystawić receptę czy zwolnienie lekarskie. 

Drugi ważny obszar to usługi finansowe – założenie konta bankowego, zaciągnięcie kredytu lub pożyczki, a nawet tzw. chwilówki w instytucjach finansowych innych niż banki wymaga podania PESEL-u. 

Zawierając różnego rodzaju umowy, jak np. umowa o pracę, podajemy nr PESEL, aby można nas było jednoznacznie zidentyfikować. Bez niego pracodawca miałby problem np. ze zgłoszeniem nas do ubezpieczeń społecznych w ZUS, czy odprowadzaniem naszych składek do Urzędu Skarbowego. Choć tu czasami zamiast PESEL-u posługujemy się nr NIP. Również w niektórych transakcjach online jak np. kupno biletu miesięcznego identyfikujemy się PESEL-em.

Numer PESEL jest niezwykle ważny dla naszego funkcjonowania. Wiele spraw za jego pomocą załatwiamy wirtualnie, dlatego powinien być dostatecznie dobrze chroniony, aby w przypadku jego kradzieży, nikt nie mógł się pod nas podszyć. Zadbaj o swoje bezpieczeństwo! Zastrzeż swój nr PESEL!

Monika Zygmunt - Jakuć (Inspektor ochrony danych)