Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiego o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa UE została przyjęta 23 października 2019 roku. Nakłada ona na każde państwo członkowskie wprowadzenie i stosowanie regulacji chroniącej sygnalistów. Sygnaliści powinni zostać wdrożeni od 17 grudnia 2021 roku. Najpóźniej 16 grudnia tego roku Polska powinna implementować przepisy unijne.

Jakie podmioty muszą wdrożyć unijną Dyrektywę o sygnalistach?

Proces przygotowań do wdrożenia w firmach unijnej Dyrektywy popularnie zwanej Dyrektywą o sygnalistach już powinien zostać rozpoczęty. Czasu bowiem pozostało bardzo niewiele, a wdrażanie przebiegać będzie w kilku etapach. Do wdrożenia przepisów o ochronie sygnalistów muszą przygotować się zarówno firmy prywatne, jak i te należące do sektora publicznego. Do sektora publicznego należą urzędy i jednostki samorządu terytorialnego. Obowiązek wdrożenia dyrektywy od grudnia tego roku spoczywa na firmach, które zatrudniają powyżej 250 osób. Mniejsze firmy (musi być w nich zatrudnione od 50 osób) procedurę ochrony sygnalistów muszą wdrożyć w 2023 roku. Limity zatrudnienia nie obowiązują w przypadku firm należących do takich branż, jak:

-finanse;

-lotnictwo cywilne;

-transport morski.

Limity zatrudnienia nie dotyczą też firm zajmujących się poszukiwanie i wydobywaniem złóż ropy naftowej i gazu ziemnego na morzach.

Jak wdrożyć Dyrektywę o sygnalistach?

Polska ustawa nie została jeszcze przygotowana, z kolei w unijnej określone zostały tylko bardzo ogólne warunki, które powinny zostać spełnione, aby sygnaliści byli należycie chronieni. Podmioty, które zobowiązane są do wdrożenia ustawy o sygnalistach, muszą przede wszystkim stworzyć rozwiązania, które pozwolą bezpiecznie zgłaszać nieprawidłowości. Sygnaliści muszą mieć możliwość zgłaszania nieprawidłowości i uchybień anonimowo. Do tego niezbędne jest opracowanie procedur, które ochronią sygnalistę przed represjami. Zgodnie z Dyrektywą sygnalista nie może zostać zwolniony z pracy czy zdegradowany. Co więcej, ochroną muszą zostać objęte nie tylko osoby pracujące na podstawie umowy o pracę, ale także zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych.

Jakie możliwości mają przedsiębiorcy?

W firmie powinna zostać opracowana szczegółowa procedura zgłaszania nieprawidłowości. Konieczne jest powołanie osoby, która będzie odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń. Każdy przedsiębiorca, korzystając z ogólnie dostępnych środków przekazu, powinien poinformować pracowników o stworzeniu systemu informowania o nieprawidłowościach. Sygnalizowanie może odbywać się za pośrednictwem dedykowanej skrzynki e-mail, infolinii lub dedykowanego systemu informatycznego. Dopuszczalne są także papierowe formy zgłaszania nieprawidłowości.

W chwili obecnej nie ma jeszcze przepisów polskiej ustawy o sygnalistach, mimo że na jej wdrożenie jest coraz mniej czasu. Wstępne prace nad stworzeniem procedur chroniących sygnalistów warto jednak już rozpocząć.

Monika Zygmunt-Jakuć (Inspektpr ochrny danych)