Zgodnie z art. 4 pkt 1 RODO dane osobowe to wszelkie informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie. Jeśli zdjęcie lub nagranie wideo umożliwia rozpoznanie danej osoby, spełnia definicję danych osobowych, a te, zarówno w przypadku dorosłego jak i dziecka podlegają ochronie. Osoba dorosła może samodzielnie złożyć oświadczenie o braku zgody na używanie jej wizerunku. W imieniu dzieci robią to, a często wręcz przeciwnie, nie robią tego rodzice lub opiekunowie. Aby ich wybór nie miał negatywnego wpływu na dobro dziecka, powinni oni nie tylko znać przepisy, ale również mieć świadomość możliwych negatywnych skutków publikacji wizerunku dziecka w Internecie.
Udział w imprezach dla dzieci a zgoda na wykorzystanie wizerunku
Organizatorzy imprez dla nieletnich z reguły zawierają w regulaminach takich wydarzeń prośby o zgody na wykorzystanie wizerunku uczestników. Bardzo często wyrażenie takiej zgody jest warunkiem udziału dziecka w imprezie. Dla organizatora jest to bardzo wygodnie i pozwala oszczędzać mu czas, ale rzadko takie postępowanie konsultowane jest z inspektorem ochrony danych osobowych. Ten z pewnością wskazałby, że udział dziecka w imprezie nie może być tożsamy ze zgodą na wykorzystanie i przetwarzanie jego wizerunku, i nakazał uświadamianie rodziców i opiekunów, że z taką zgodą utrwalony w formie zdjęcia lub nagrania w czasie imprezy obraz, może zostać wykorzystany w sposób nieograniczony.
W regulaminach wydarzeń może też zostać zawarta „licencja na wykorzystanie zdjęć” w celach promocyjnych. Jest to termin o wiele szerszy niż zgoda na wykorzystanie wizerunku, pozwala bowiem na dysponowanie nim nie tylko przez organizatora, ale również przez podmioty powiązane, bez ograniczeń terytorialnych i czasowych. Nie wymaga też akceptacji produktu ostatecznego, w którym pojawia się wizerunek, przez rodziców i opiekunów prawnych dziecka.
Negatywne skutki rozpowszechniania wizerunku nieletniego i sposób na zapobieganie im
Nie wszyscy mają świadomość, że raz wpuszczony do sieci materiał zostaje tam na zawsze. Oznacza to, że niewłaściwie wykorzystany wizerunek dziecka może być dla niego szkodliwy nie tylko w momencie publikacji, ale również po wielu latach. Taki materiał może naruszyć godność dziecka, stać się przyczyną hejtu, cyberprzemocy, czy kradzieży tożsamości cyfrowej, a w skrajnych przypadkach – trafić w ręce pedofili.
Rozwiązaniem może być wycofanie zgody na wykorzystanie wizerunku dziecka zaraz po zakończeniu imprezy. Przepisy RODO umożliwiają takie postępowanie. Aby poznać więcej sposobów i metod ochrony wizerunku dziecka warto sięgnąć po poradnik „Wizerunek dziecka w Internecie. Publikować czy nie?”, opracowany przez UODO i Fundację Orange. Opisuje on, w jaki sposób chronić wizerunek dziecka, jak powinna być skonstruowana zgodna na jego wykorzystanie i przetwarzanie, oraz rozprawia się z nieprawdziwymi informacjami krążącymi w sieci.
Wizerunek dziecka to nie tylko jego dane osobowe, ale również dobro osobiste. Rodzice i opiekunowie są zobowiązani do jego ochrony. Dlatego zachęcamy do zapoznawania się na bieżąco z właściwymi przepisami oraz poszukiwania odpowiedzi w przypadku wątpliwości w Urzędzie Ochrony danych osobowych.
Monika Zygmunt-Jakuć (Inspektor ochrony danych)