Dzień Wolności i Praw Obywatelskich obchodzimy 4 czerwca. Jego historia zaczyna się w roku 2013, kiedy to Sejm Rzeczypospolitej Polskiej postanowił takim dniem uhonorować pierwsze w powojennej Polsce wolne wybory parlamentarne. Jednym z podstawowych praw obywatelskich jest prawo do ochrony danych osobowych. Dlatego Urząd Ochrony Danych Osobowych czuje się zobowiązany do promowania tego święta, podkreślając swoją rolę w dbaniu o bezpieczeństwo danych obywateli zarówno w rzeczywistości realnej jak i cyfrowej.

Historia prawnej ochrony danych osobowych – podstawowego prawa obywateli

Pierwszym dokumentem nawiązującym do ochrony danych osobowych była przyjęta w 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. Uznała je za fundamentalne prawo jednostki, ale również sposób na jej ochronę przed nadużyciami władzy. Zajmowanie się tą tematyką doprowadziło do powstania w latach 70. XX wieku nowej dziedziny nauk prawnych – prawa ochrony danych osobowych. Najnowszym dokumentem regulującym ochronę danych osobowych jest Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych z 2016 r., czyli RODO.

Inicjatorem projektów legislacyjnych w zakresie ochrony danych była Komisja Europejska, która w 2012 r. przedstawiła projekt ogólnego rozporządzenia o ochronie danych. W pracach nad jego rozwojem uczestniczyły również Parlament Europejski i Rada Europy, które przyjęły rozporządzenie w roku 2016 i zobowiązały kraje UE do jego stosowania od 25 maja 2018. W konsultacjach i opracowywaniu polityk ochrony danych aktywnie uczestniczył Europejski Inspektor Ochrony Danych, zaś jako organ doradczy występowała grupa robocza, która po wdrożeniu RODO przekształcona została w Europejską Radę Ochrony Danych.

Jak obchodzony jest w Polsce Dzień Wolności i Praw Obywatelskich?

Dzień Wolności i Praw Obywatelskich nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Mimo to zarówno władze Państwowe jak i samorządowe realizują liczne działania, podkreślające rangę tego święta. W wielu miejscowościach w tym dniu przeprowadzane są inicjatywy społeczne i obywatelskie. Do najczęściej podejmowanych akcji należą:

•      marsze wolności, festyny, koncerty, pikniki obywatelskie,

•      wystawy,

•      projekcje filmów dokumentalnych,

•      konferencje i debaty,

•      odznaczanie osób zasłużonych dla demokracji i praw człowieka,

•      spotkania z opozycjonistami i uczestnikami wydarzeń 1980–198,

•      bloki lekcji tematycznych w szkołach podstawowych i średnich.

Jako obywatele kraju, gdzie wolność i prawa obywatelskie zdobyte zostały dzięki poświęceniu i determinacji wielu ludzi, powinniśmy w szczególny sposób dbać o ich pielęgnowanie i przestrzeganie. Dlatego warto pracować nad tym, aby znaczenie tego święta doceniane było przez wszystkie pokolenia, a jego obchody uświadamiały nam, jak cenne są to wartości i jak ważne dla rozwoju obywatelskiego społeczeństwa jest ich budowanie.

Monika Zygmunt-Jakuć (Inspektor ochrony danych)