W naszym coraz bardziej cyfrowym świecie kradzież tożsamości może mieć bardzo poważne konsekwencje finansowe i prawne. Jeśli komuś uda się posłużyć skradzionymi danymi osobowymi innej osoby, takimi jak imię, nazwisko, adres, nr dowodu osobistego i PESEL, może mu się również udać na podstawie tych danych zawrzeć umowę nabycia lub zbycia mienia, albo pozyskać pożyczkę lub kredyt w instytucjach finansowych w imieniu osoby poszkodowanej. Aby uniemożliwić, albo przynajmniej utrudnić przestępcom tego typu działalność, warto zastrzec swój nr PESEL.
Kto i gdzie może dokonać zastrzeżenia numeru PESEL?
Każda osoba pełnoletnia, która posiada nadany nr PESEL może skorzystać z możliwości jego zastrzeżenia. Usługa ta jest bezpłatna, a skutek jej realizacji natychmiastowy.
Zastrzeżenie numeru PESEL może zostać wykonane na dwa sposoby:
• drogą elektroniczną, w Serwisie Rzeczpospolitej Polskiej, na stronie https://www.gov.pl/web/gov/zastrzez-swoj-numer-pesel-lub-cofnij-zastrzezenie,
• drogą stacjonarną w każdym urzędzie gminy.
Aby zastrzec PESEL online koniecznie jest posiadanie profilu zaufanego, e-dowodu, podpisu kwalifikowanego lub bankowości elektronicznej. W przypadku zastrzeżenia, które dokonane ma być w urzędzie, obywatelowi polskiemu potrzebny będzie dowód osobisty lub paszport, natomiast cudzoziemcowi - dokument podróży lub inny poświadczający tożsamość i obywatelstwo.
Zastrzeganie numeru PESEL krok po kroku
Zastrzeganie PESEL-u online
W tym przypadku wystarczy wejść na wymienioną powyżej stronę www i kliknąć przycisk ZASTRZEŻ PESEL. System przeniesie użytkownika do aplikacji mObywatel.gov.pl, gdzie po potwierdzeniu swojej tożsamości jedną z metod opisaną w poprzednim akapicie będzie mógł kliknąć przycisk ZASTRZEŻ PESEL. I na tym cała operacja zostanie zakończona. Użytkownik zobaczy komunikat potwierdzający, że jego nr PESEL został zastrzeżony.
Zastrzeganie PESEL-u w urzędzie gminy
Na drodze urzędowej oprócz posiadania w/w dokumentów potwierdzających tożsamość konieczne będzie wypełnienie wniosku o zastrzeżenie numeru PESEL (Załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Cyfryzacji z dnia 7 listopada 2023). Można pobrać go samodzielnie z Serwisu Rzeczpospolitej Polskiej, albo poprosić urzędnika o jego wydrukowanie, a nawet wypełnienie i wydrukowanie. Koniecznie jednak przed podpisaniem sprawdzić należy poprawność danych. Następnie urzędnik wprowadza wniosek do systemu i w tym momencie numer PESEL wnioskującego zostaje zastrzeżony,
Zastrzeżenie numeru PESEL można cofnąć również tymi samymi dwoma sposobami. Odwołanie zastrzeżenia może być bezterminowe, lub czasowe, do określonego przez wnioskującego dnia. Wykonanie zastrzeżenia w żaden sposób nie zablokuje załatwiania spraw urzędowych, czy korzystania ze świadczeń zdrowotnych, ale za to w wielu przypadkach uniemożliwi osobie, która bezprawnie weszła w posiadanie cudzego PESEL-u wykorzystanie go do działań niezgodnych z prawem.
Monika Zygmunt-Jakuć (Inspektor ochrony danych)