Artificial Intelligence Act, czyli akt o sztucznej inteligencji został przyjęty przez Parlament Europejski 13. marca 2024 roku. Teraz dokument ten oczekuje na przyjęcie przez Radę Unii Europejskiej. Będzie on obowiązywał po upływie 24 miesięcy od opublikowania w Dzienniku Urzędowym. Jego celem jest stworzenie dwustronnych warunków prawnych – ma jednocześnie pozwolić na rozwój sztucznej inteligencji i zagwarantować poszanowanie praw człowieka w tym zakresie i minimalizować jego dyskryminowanie.

Najważniejsze punkty AI Act.

Rozporządzenie określa jednoznacznie obszary, w których sztuczna inteligencja nie może być stosowana. Należą do nich:

•      stosowanie rozwiązań opartych na technikach podprogowych

•      dyskryminacja jakichkolwiek grup społecznych

•      śledzenie stylu życia obywateli (social scrolling)

•      techniki zagrażające prawom człowieka (np. rozpoznawanie emocji, wykorzystywanie słabości czy manipulacja zachowaniami)

•      kategoryzacja biometryczna

•      prognozowanie przestępczości na podstawie profilowania osób lub oceny ich cech

Muszą zostać powołane instytucje, które będą nadzorować i regulować wprowadzaną na rynek sztuczną inteligencję, aby zapewnić, że nie zostanie ona zastosowana właśnie do praktyk zakazanych przepisami prawa europejskiego. Ich zadaniem będzie również przyjmowanie i rozpatrywanie skarg składanych przez ludzi na działanie AI.

Ograniczenia dotyczące sztucznej inteligencji.

Akt wskazuje przede wszystkim konieczność przestrzegania zasad transparentności we wdrażaniu i stosowaniu AI. Ma to być zapewnione między innymi przez publikowanie informacji o tym, w jaki sposób i na jakich materiałach odbywa się trenowanie sztucznej inteligencji do podejmowania decyzji i działań, oraz jak zapewnia się ochronę praw autorskich wszystkich stosowanych w tym procesie materiałów.

Na podmioty stosujące sztuczną inteligencję został również nałożony obowiązek przeprowadzania regularnej oceny jej funkcjonowania, podejmowania działań mających na celu ograniczanie ryzyka i umożliwianie zgłaszania ewentualnych nieprawidłowości w działaniu i niepokojących incydentów.

Szczególne ograniczenia przewidziane są dla AI uznanej za system wysokiego ryzyka. Te muszą podlegać kontroli człowieka, mieć zagwarantowaną przejrzystość i dokładność działania, oraz dawać możliwość rejestracji zdarzeń. W przypadku, jeśli człowiek uzna, iż został niesłusznie potraktowany przez sztuczną inteligencję, będzie on miał prawo do złożenia skargi na jej działanie, oraz musi uzyskać uzasadnienie podjętej w jego sprawie decyzji mającej wpływ na prawa obywatelskie osoby odwołującej się.

Sztuczna inteligencja pojawia się w naszym życiu coraz częściej i raczej nie mamy możliwości wycofania się z jej zastosowania. Dobrze jednak, że organy ustawodawcze widzą konieczność zajęcia się jej tematem i że podjęły już odpowiednie kroki w tym kierunku.

Monika Zygmunt - Jakuć (Inspektor ochrony danych)